De Slinger van Foucault
"De Slinger! De Slinger slingerde niet meer op zijn gewone plek halverwege
het kruis. Deze was groter en hing aan de sluitsteen, midden in het koor.
De bol was groter en het koord steviger; het leek wel een ankertouw of een
staalkabel.
De Slinger was nu net zo enorm als hij in het Panthéon geleken moet hebben.
Zoals wanneer je de maan door een telescoop ziet.
Ze hadden hem terug willen brengen in de staat waarin de Tempeliers hem
de eerste keer uitgeprobeerd moesten hebben, een half millenium voor Foucault.
Om hem vrij te laten slingeren hadden ze een aantal schotten verwijderd,
waardoor het amfitheater van het koor het aanzien kreeg van een door lantaarns
gemarkeerde ruw symmetrische antistrofe.
Ik vroeg me af hoe het kon dat de Slinger zo regelmatig bleef slingeren,
terwijl er onder de vloer van het koor toch geen magnetische regulateur
kon zitten. Toen begreep ik het."
(Uit: Umberto Eco, De slinger van Foucault. hoofdstuk 113, foto Sergio
Gaudenti/L'Espresso,1989)
Op 26 maart 1851 bracht Foucault Parijs en spoedig daarop
de gehele geleerde wereld in verbazing door een eenvoudige en daardoor sprekende
proef. In het Panthéon hing hij een bol van 28 kilogram aan een dunne metalen
draad van 64 meter. Toen de slinger in beweging was gebracht, bleek het
slingervlak zich bij elk heen en weer gaan, dat 16 seconden duurde, te draaien,
zodat een aan de periferie aangebrachte schaal telkens een verplaatsing
van 2½ millimeter te zien gaf. Daarmee was voor iedereen zichtbaar gemaakt,
wat Galileï ruim tweehonderd jaar daarvoor had uitgesproken: dat de aarde
draait.
"Heeft U de aarde zien draaien? Wilt U de aarde zien draaien? Ga dinsdag,
en, als een nieuwe gewoonte, alle dinsdagen daarna, naar het Pantheon. Het
magnifieke experiment, bedacht door Mr. Léon Foucault is daar, in aanwezigheid
van publiek, aan de gang in de beste locatie ter wereld; en de slinger,
opgehangen door de expert Mr. Froment in de koepel van Soufflot, laat aan
ogen de rotatie van onze planeet zien".
Met deze woorden opende 'Le National' op 26 maart 1851.
De mensen die toen in 1851 de slinger in het Pantheon gezien hebben, waren daar helemaal ondersteboven van. Er waren zelfs mensen die flauwvielen. Sinds 1851 zijn er op veel plaatsen over de hele wereld reproducties te zien geweest van de slinger. In het Pantheon is op dit moment, op de zelfde plaats als in 1851 het originele exemplaar te bezichtigen.
De originele slinger is in 1855 toegevoegd aan de collectie van het Conservatoire national des Arts et Métiers in Parijs. Ten tijde van het schrijven van Eco's boek hing hier de slinger van Foucault. (foto: 2003)
Op 2007 is door koningin Beatrix een slinger van Foucault in beweging gezet in het Huygensgebouw van de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds 1 mei 2007 hangt er weer een Slinger van Foucault in de Grote Kerk in Veere en de St. Nicolaaskerk in Brouwershaven (Zeeland).