S I Amsterdam

2 Reconstructies

Internationale Situationisten, Guy Debord en Constant's New Babylon.

De situationisten vormden een internationale kunstzinnig-politieke beweging. Ze werden in 1957 te Cosio di Arroscia, Italië opgericht en lieten zich vooral gelden tijdens de Parijse studentenopstand van 1968. In 1972 werd de beweging opgeheven. Hun voorman was Guy Debord, bekend door zijn werk: La société du spectacle, 1967. (De Spektakelmaatschappij, Uitgeverij De Dolle Hond, 2001)


De activiteiten van de situationisten worden in de beginjaren vooral bepaald door het programma van een 'unitair urbanisme' (stedenbouw als eenheid), dat een hevige kritiek op de gangbare praktijken van modernistische stedenbouw inhield.
Het unitaire urbanisme wees de consumptiemaatschappij af en is gericht op de verwerkelijking van een dynamische stad, een stad waar vrijheid en spel centraal staan.
Door collectief optreden streven de situationisten een creatieve invulling van de leefomgeving na en creëren ze situaties die de gebruikelijke gang van zaken onderuit halen en daardoor een subversief effect teweegbrengen.

Asger Jorn en Constant maakten beiden deel uit van de groep kunstenaars die in 1956 te Alba, in Italië, een internationale bijeenkomst hield. Het is tijdens deze bijeenkomst dat de fusie beklonken wordt tussen Jorns Beweging voor een Bauhaus van de Verbeelding en de internationale lettristen.


Het internationaal lettrisme vormde een groepering die zich afzette tegen de commercialisering van de kunst en die zich inspande om via collectieve acties creatieve situaties te genereren.
Centrale figuur in deze groep was Guy Debord. Bij het samengaan van beide bewegingen werd als voornaamste programmapunt het streven naar 'stedebouw als eenheid' (oftewel unitair urbanisme) naar voren gebracht. Een jaar later groeit uit dit samengaan de Situationistische Internationale, waarbij ook Constant betrokken is.


 

Intenties van de Internationale Situationisten

De tekst van Ivan Chtcheglov hieronder is richtinggevend voor de intenties van het Internationaal Situationisme in zijn beginjaren: “In de steden van de toekomst zal doorlopend geëxperimenteerd worden met nieuwe gedragsvormen. Architectonische vormen zullen er beladen zijn met symbolen en emoties. Wijken zouden kunnen overeenstemmen met bepaalde gevoelens: de Bizarre Wijk, de Gelukkige Wijk, de Tragische Wijk... De belangrijkste bezigheid van de bewoners zal bestaan uit het continu ronddolen. Daardoor ontstaat er een gevoel van totale vervreemding, die de mogelijkheid schept voor de vrijheid van het spel".
 

Een sleutelpraktijk in dit verband is de dérive, het ronddolen.
De situationisten ontwikkelden deze techniek van het doorkruisen van vluchtig wisselende omgevingen tot een instrument dat hun toestond de 'psychogeografie' van steden te verkennen. De psychogeografie onderzoekt de invloed van de al dan niet bewust ingerichte, geografische leefomgeving op het affectieve gedrag van individuen. De term suggereert dat er een reliëf bestaat van hartstochten, vaste punten en stromingen waardoor stedelijke omgevingen inwerken op voorbijgangers en bewoners.
 

Voor het correct uitvoeren van een dérive gaf Debord nauwkeurige aanwijzingen: deze gebeurt binnen een vastgestelde tijd (liefst een etmaal), door een klein groepje waarvan het pad geleid wordt door een zekere systematiek maar ook door het toeval. Het doel is zich op een intentieloze manier door de stad voort te bewegen en daardoor onverwachte wendingen en ontmoetingen uit te lokken.

 

Constant en New Babylon

New Babylon is een langlopend project van de Nederlandse kunstenaar Constant, dat zijn oorsprong vond in situationistische experimenten. Als utopisch ontwerp voor een nieuwe woon- en maatschappijvorm vindt het zijn neerslag in een uitgebreide reeks maquettes, kaarten, tekeningen en schilderijen. New Babylon is het gefingeerde resultaat van een totale bevrijding van een afschaffing van elke norm, elke conventie, elke traditie, elke gewoonte.

New Babylon radicaliseert en idealiseert de moderniteitservaring. Het is een wereld waarin het vluchtige en het voorbijgaande kracht van wet gekregen heeft, een wereld ook van collectieve creatie, absolute transparantie en openbaarheid. In New Babylon is de verbeelding aan de macht en is aan de homo ludens de opperheerschappij toegekend.

(Uit: Hilde Heynen, New Babylon of de antinomieën van de utopie. 1995)


Zie ook videofragment  over Situationisme, duur 6.38 min.  (klik hier)
Uit: Cobra, Constant, Asger Jorn, De situationisten. Video van Suzanne Bakkum en Edwin Luitjes, 2012.

Zie ook: "New Babylon de Constant", film van Victor Nieuwenhuijs en Maartje Seyferth / © Moskito Film. (2005).
Voor de volledige film, 13 min. (klik hier)

Zie ook: Website over Constant: (klik hier)