Het verhaal van een monument

Apart van het Joodse holocaust monument, in een soort tussenbosje, misschien een beetje weggestopt, maar toch wel weer op een “premiumlocatie voor een monument”, wel eerder gepland, maar later gerealiseerd dan het collega-monument voor de homo’s, wel dichter bij de Rijksdag, maar minder open, en waarschijnlijk straks met een degelijke eigen toelichting en een correcte vermelding op de richtingbordjes, zal dan toch uiteindelijk op deze plek recht worden gedaan…




Deze plek gaat over de Sinti en Roma, als zigeuner-slachtoffers van het nazisme.
Maar ook over de moeizame weg om tot een monument te komen in het land van de verliezer. Het gaat over erkenning en ontkenning, over hiërarchie in leed, over moraal van erflaters en zelfbenoemde bewakers van onze herinnering, over lobbyen, politiek en geld. En tot slot over de vraag: Wanneer heeft alles zijn plek? Hoeveel mentaal budget is er nog ?
 

Uiteindelijk, als het monument alle testen heeft doorstaan, krijgt het dank zij de typische geduldige Duitse aanpak in december 2008 een geaccepteerde plek, ontwerp en naam.

Dani Karavan en Santino Spinelli  (klik) zijn pas zeker van hun plaats in de stadsbrochure wanneer hun werk, een bewegende  fontein en een gedicht, gerealiseerd is. Planning eind 2010.


In 2011 ontspint zich een vinnige briefwisseling tussen de kunstenaar en de Duitse overheid. Bovendien is het budget verbruikt en ligt het project stil.

Onduidelijk is of het nu gaat om artistieke onregelmatigheden bij de uitvoering, respectloze bureaucratische missers of gewoon om meer geld los te peuteren.
Beide partijen hebben een naam te verliezen en hebben elkaar in de klem in deze gevoelige materie.
De plechtige opening is voorlopig uitgesteld.

Blijkbaar is een voorzichtige aanlooptijd van dit Sinti & Roma monument lijkt belangrijker dan de uiteindelijke "gebruikstijd" voor daders, slachtoffers, bezoekers en toeristen. Misschien is dit toch de enige manier om in Berlijn tot indringende en zinvolle monumenten te komen.


De film 'Das zerrissene Herz' (Ben Lewis 2011) toont de zoektocht naar de "geschiedenis van dit monument".

klik op de afbeelding voor de video
'Das zerrissene Herz'
(Ben Lewis 2011)

In aug 2012 is de locatie nog steeds een deprimerende bouwplaats en dan opeens gebeurt het.

Ja, nun endlich……
24 oktober 2012 vindt de officiële opening plaats, of is het een “overdracht"?
In elk geval benadrukken alle redenaars met verve het belang van het monument, de plek, het gedicht en zelfs het onvermijdelijke wordingsproces. Maar stilletjes hoor je de zuchten van verlichting.

Het monument is nu echt aan zich zelf overgelaten……

2016: De locatie wordt goed bezocht, de muziek klinkt zacht uit de omringende bomen en de wand met de toelichtende teksten (ondenkbaar dat dit in Berlijn zou ontbreken) creëert een verstilde gedenkplek. Zelfs voor het woord zigeuner is bij dit monument een elegante oplossing gevonden.